Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) travmatik yaşam olaylarına maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan ve bir aydan uzun süren özgül birtakım semptomların gelişmesiyle kendini gösteren bir ruhsal bozukluktur. TSSB belirtilerini; yeniden yaşantılama semptomları, kaçınma davranışları, bilişlerde ve duygu durumda olumsuz değişiklikler ve artmış uyarılmışlık semptomları olarak dört ana küme altında toplamak mümkündür. Bu belirtilerin genellikle travmadan birkaç hafta ya da birkaç ay sonra ortaya çıkması beklenir. TSSB tanısı konması için belirtilerin bir aydan uzun süredir var olması gerekmektedir.
Travma ile ilişkili olaylara dair yeniden yaşantılama belirtilerinin varlığı çocuklarda en sık görülen belirti grubudur. Travmatik olayla ilişkili fizyolojik tepkilerin eşlik ettiği yeniden yaşantılama, olayın yaşandığı andaki korku ve paniğin rahatsız edici bir şekilde bilişsel ve duygusal olarak tekrar tekrar yaşanmasıdır. Bilişsel yeniden yaşantılama, geri dönüşler (“flashbacks”) ve rüyalarla travmanın yineleyici bir biçimde yaşanmasıdır. Bu durum çocuklarda yaşadıkları travma temalı tekrarlayıcı oyunlar şeklinde de görülebilmektedir. Örneğin; ciddi bir hastalık geçiren çocuk tekrar tekrar doktor ve hasta temalarını canlandırabilir ya da cinsel istismara maruz kalmış bir çocuk cinsel içerikli oyunlar oynayabilir.
Duygusal yeniden yaşantılama, nedeni belirsiz korkular, öfke, kaygı veya huzursuzluk hissetme şeklinde ortaya çıkabileceği gibi çözülme belirtilerinin varlığıyla da görülebilir. Travmayı hatırlatan ya da çağrıştıran iç ve dış uyaranlar sonrası konsantrasyon güçlüğü, baş ağrısı, uykusuzluk, gastrointestinal sistem yakınmalar, taşikardi gibi fizyolojiyle ilgili belirgin tepkiler gösterme de yeniden yaşantılama belirtilerinden kabul edilir.
Bu travmatik yaşantıların sıkıntı verici olmaları, kişinin bunlar üzerinde kontrol sağlayamaması ve parçalı halde yaşanması gibi sebepler kişinin bu olayla ilişkili durumlardan kaçınmasına yol açar. Travmanın hatırlanmasına sebep olabilecek her türlü söz, hareket veya durumdan korku duyulur. Travmatik olayla ilgili veya bu durumu çağrıştıran düşüncelerden, duygulardan, etkinliklerden, bireylerden, anılardan ve diğer hatırlatıcılardan kaçınma ya da bunlardan uzak durmaya çalışma görülür. Kaçınma sadece tek başına bir semptom olarak kalmayıp etkinliklere katılmada azalma, kişiler arası ilişkilerden uzaklaşma ve yabancılaşmaya da zemin oluşturmaktadır. Çoğu zaman kaçınma davranışları çocuğun farkındalığının dışında gelişir. Çocuklarda kaçınma belirtileri kendini oyun temasında daralma, sosyal içe çekilme, duygulanımda kısıtlılık ile gösterebilmektedir.
